Wereldwijd onderzoek naar kind-familiescheidingen

1. Hoe is het onderzoek tot stand gekomen?

Het wereldwijde onderzoek startte in 2020 en is ontstaan uit een nauwe samenwerking tussen:

• Experts – 10 academische instellingen
• Ervaringsdeskundigen – 1.179 kinderen, jongeren, ouders
• SOS Kinderdorpen

Kinderen die allen opgroeien is een gigantisch probleem dat voorkomt over de hele wereld. Daarom is een internationale aanpak van groot belang. Een aantal landen staan in het bijzonder centraal binnen het onderzoek:

• Ivoorkust
• Denemarken
• Indonesië
• El Salvador
• Kenia
• Kirgizië
• Libanon
• Uruguay

2. Wat is er onderzocht?

Wereldwijd leven naar schatting 220 miljoen kinderen zonder ouderlijke zorg. In Afrika zijn dat er 35 miljoen. Kinderen zonder familie zijn kwetsbaarder voor misbruik, geweld, en exploitatie. Deze kinderen hebben dringend hulp nodig. Zij hebben recht op een veilige en liefdevolle jeugd. We onderzochten hoe we deze kinderen het beste kunnen helpen. Maar bovenal onderzochten we hoe we kunnen voorkomen dat kinderen in deze situaties terecht komen.

Vragen die we stelden waren onder andere:

• Wat zijn de oorzaken van scheidingen tussen kinderen en hun familie?
• Wat is de impact op de kinderen en jongeren?
• Wat zijn effectieve methodes om kinderen bij hun families te houden?
  

3. Wat zijn de belangrijkste bevindingen? 

Hoewel elk land en elke situatie een andere context heeft, vonden we toch enorm veel overeenkomsten van problematiek tussen de verschillende landen. Kind-familiescheidingen is een probleem van alle inkomstenlevels en demografieën.

Het onderzoek identificeert grofweg drie niveaus aan factoren die bijdragen aan kind-familiescheidingen, of deze volledig veroorzaken:

1. Gezinsniveau: huiselijk geweld, overlijden van ouders, familieleden met een beperking en misbruik van alcohol en drugs.
2. Sociaal niveau: genderongelijkheid, gender-gerelateerd geweld, economische uitdagingen, discriminatie en racisme.
3. Systemisch niveau: gebrekkig beleid, gebrek aan beschermingsmechanismes en corruptie.

Het rapport wijst op structurele tekortkomingen in huidige zorgsystemen. Deze tekortkomingen omvatten onder andere:

1. Onvoldoende investeringen in preventie
2. Gebrek aan toegang tot ondersteunende diensten
3. Ineffectieve beslissingsmechanismen binnen de diensten
4. Gebrek aan effectieve samenwerking tussen verschillende sectoren

4. Wat zijn de volgende stappen?

Met dit onderzoek roepen we overheden en organisaties op te investeren in effectieve zorgsystemen die veilige, stabiele en ondersteunende gezinsomgevingen voor elk kind mogelijk maken. Het liefst binnen de biologische familie. Waar dat niet mogelijk is moeten we kijken naar geschikte pleefamilie binnen de gemeenschap, die aansluit op de sociale context en persoonlijke behoeftes van het kind.

Om hier te komen stellen we drie beleidsprioriteiten voor:

1. Preventieve kinderbescherming: schaal programma’s tegen geweld op en ondersteun opvoedingsprogramma’s voor ouders.
2. Sociale inclusie: ontwikkel inclusieve sociale beschermingssystemen en zorg voor universele toegang tot ondersteunende diensten.
3. Mensgerichte en holistische aanpak: bevorder samenwerking tussen verschillende sectoren, gebruik data voor strategische besluiten en betrek kinderen en families bij beleid en besluitvorming.

Met deze bevindingen draagt het rapport bij aan een nieuwe aanpak, waarin we alles op alles zetten om kinderen in een veilige en liefdevolle omgeving te laten opgroeien, samen met hun families, overal ter wereld.